Tourette (Turet) Sendromu Nedir?

1825 yılında ilk kez tanımlanan Tourette Sendromu, ismini 1885 yılında Fransız doktor Georges Gilles de la Tourette'den aldı. Tourette Sendromu, fiziksel ve sesli tiklerin görüldüğü bir hastalıktır. Nörobiyolojik ve kalıtsal bir hastalıktır.

Fiziksel tiklerin yanı sıra en az bir vokal yani sesli tikte görülmektedir. Tourette Sendromu'nun beynin orta bölgesinde yer alan prefrontal korteks ve alt motor ile duyularının arasındaki iletişimi ve kontrol yönetimini yapan bazal ganglionda meydana gelen zarar veya normal dışı durumlarla ilgili olduğu düşünülmektedir.

Tourette Sendromlu kişiler, diğer sağlıklı insanlar gibi aynı zeka düzeyine ve hayat endişelerine, gayelerine sahip olurlar. Ergenlik dönemi geçtiğinde tiklerin yoğunluğu azalmaya başlar.

Her yaşta görülebilen Tourette Sendromu, en sık 6-18 yaş arasında ortaya çıkmaktadır. Hastalık dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğı, otistik spektrum bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk olan kişilerde daha çok rastlanmaktadır. 

Duygusal ve stres anlarında tiklerde şiddetli artış görülebilir. Hastalar boğazda iltihaplanma ve ağrıya yl açan bakteriyel bir enfeksiyon yaşadıklarında tikler yoğunlaşır.

Tourette Sendromu Risk Faktörleri

- Obezite Tip 2 Diyabet

- Erken doğum

- Beyin tabanında hasar

- Çocukluk çağında enfeksiyon

- Nörotransmitter seviyesinde dengesizlik

- Genetik yatkınlık

Tourette Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Fiziksel yani motor tikler vücudun bir bölümünü sallama, göz kırpma, kafayı hareket ettirme gibi motor hareketlerdir. Vokal yani sesle ilgili tiklerde ciyaklama şeklinde bağırma, hırıltı, bir takım kelime ve cümlelerin çıkarıldığı ses tikleridir. Tikler, basit ve kompleks olmak üzere iki türde gruplandırılır. Basit tikler bir uzvu kısa süreli, ani şekilde hareket ettirmek ve tekrarlamaktır. Kompleks tiklerde ise karmaşık hareketlerle birlikte vokal tikler eşlik eder.

Tikler Hangi Durumlarda Şiddetlenir?

- Heyecan halinde

- Boğaz enfeksiyonuna neden olan hastalıklarda

- Yorgunluk, halsizlik

- Stres ve kaygı durumlarında

- Kafa travması durumlarında

Tourette Sendromu'nda Tiklerden Önce Neler Hissedilir?

Tik başlamadan önce rahatsız ruh ve bedensel hal içerisine giren hastalarda, hözlerde yanma hissi, kaslarda gerilme, boğazda kuruma, uzun veya eklemlerde kaşınma görülür. Boğazda kuruma olduğunda hırıltı ile boğaz temizlenince his ortadan kalkar. Kas gerginliği hareket ve kıpırtı halinde geçer, gözlerdeki yanma ise göz kırpmasıyla azalmaya başlar. 

Tourette Sendromu Fiziksel Tikler

- Gözlerin oynaması

- Göz kırpma

- Boynu döndürmek

- Gözleri devirme hareketi

- Omuzların döndürülmesi

- Dili dışarı çıkarma

- Kafayı sallamak

- Dişleri sürtmek, gıcırdatmak

- Omuz silkme hareketi

- Burnun seğirmesi

Tourette Sendromu Vokal Tikler

- Hırıltı şeklinde ses çıkarma

- Ciyaklama

- Çığlık atmak, bağırmak

- Koklamak

- Hıçkırık

- Öksürük

- Boğazı temizleme sesi

- Üflemek

- Havlama şeklinde bağırmak

Tourette Sendromu Fiziksel Kompleks Tikler

- Ekopraksi yani gördüğü insanın hareketlerini taklit etmek

- Kopropraksi yani müstehcen ve uygunsuz jest, mimik, el ve kol hareketleri yapmak

- Hoplama, zıplama

- Titreme

- Bir şeyleri koklama

- Başka kişilere dokunma

- Kendi vücuduna dokunma

- Tekmelemek

- Bir yerlere vurmak

- Kafayı sola sağa sallamak

- Kanat çırpma şeklinde kol hareketleri

Tourette Sendromu Vokal Kompleks Tikler

- Uygunsuz, müstehcen kelime ve cümleleri söylemek ya da bağırmak (Kaprolali)

- Bir cümleyi sürekli tekrarlamak (Palilali)

- Başkasından duyduğu şeyleri tekrar etmek (Ekolali)

- Ses tonunda değişim

Tourette Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?

Medikal tedavi, davranış tedavisi ve cerrahi tedavi yöntemleri uygulanır. İlaç tedavisinde yüksek tansiyonu kontrol altında tutmak için antihipertansifler, kas gevşeticiler, sinir yatıştırıcı ilaçlar kullanılır. Davranış tedavisinde, sendromlu kişinin davranışlarını hafifletmek için rahatlatıcı terapiler uygulanır. Cerrahi tedavide limbik lökotomi yöntemi ile limbik sistemdeki ufak parçaları radyasyon titreşimi veya elektrik akımı ile yakma işlemi yapılır. Derin beyin stimülasyonu ile jeneratöre bağlı olan elektrotlarla beyne elektrik dalgası gönderilerek, beyin uyarılır ve semptomlar incelenir.

Tourette Sendromu İçin Hangi Bölüme Gidilir?

Tourette Sendromu belirtileri görüldüğünde Nöroloji bölümüne gidilmelidir.